Een boerenpraktijk met ruimte voor natuur

“Je moet eerst de bodem op orde hebben, anders blijven de kruiden niet staan,” zegt René. “Het draait om balans.” In samenwerking met Leo Bil van Stichting Bloeiend Boerenland en met behulp van een POP3-subsidie (plattelandsontwikkelingsprogramma) ontstond er een collectief project in Eemland waar zo’n 150 hectare kruidenrijk grasland werd ingezaaid, verdeeld over circa 50 boeren.

Van idee naar uitvoering: samen leren en verbeteren

De eerste stappen kwamen voort uit betrokkenheid bij de lokale weidevogelvereniging. Met een groepje collega-boeren werd besloten niet voor de gebruikelijke partijen te kiezen, maar juist te zoeken naar iemand die vanuit de praktijk meedacht. Zo kwam Leo Bil in beeld, die hen begeleidde met kennis over bodemverbetering volgens de Albrecht-methode. Grondanalyses, aanpassingen in calcium-magnesiumverhoudingen en gerichte bekalking bleken essentieel om de juiste basis te leggen. “Als je kruiden inzaait op grond die er niet klaar voor is, kun je het net zo goed in de sloot gooien,” stelt René resoluut. “Dat heb ik jaren geleden zelf ondervonden.”

Verbonden met de grond en het landleven

René groeide op met weidevogels in het landschap en met het boerenleven van jongs af aan. De verbondenheid met de grond en het landleven is voor hem vanzelfsprekend. “We hadden altijd vogels op het land, dat hoorde er gewoon bij,” vertelt hij.

Toch is zijn blik breder dan traditie alleen. Hij zoekt actief naar manieren om ecologie en bedrijfsvoering met elkaar te verenigen, zonder te vervallen in idealisme. “Ik ben melkveehouder. Maar ik wil ook dat het klopt. Voor de koeien, de vogels én de bodem.”

Bodem eerst: de Albrecht-methode

Een belangrijk fundament onder het project is de toepassing van de zogenoemde Albrecht-methode. Deze bodemvisie, ontwikkeld door de Amerikaanse bodemkundige William Albrecht, gaat uit van het idee dat de vruchtbaarheid van de bodem sterk samenhangt met de juiste balans tussen calcium, magnesium, kalium en natrium op het kleihumuscomplex. Door gericht te sturen op deze verhouding ontstaat een betere structuur, meer microbiële activiteit én ruimte voor een divers grasland.

“In plaats van zomaar iets te zaaien, hebben we eerst monsters genomen van de bodem,” legt René uit. “Pas daarna zijn we gaan zaaien, met een mengsel van grassen, klavers en kruiden.” De klavers helpen stikstof uit de lucht te binden en de kruiden verrijken het voedselaanbod voor insecten en weidevogels.

Ecologie en economie hand in hand?

Het kruidenrijke grasland is verweven in een mozaïek van reguliere percelen en weidevogelbeheer. Met een vergoeding via het ANLb-pakket voor plasdrasgebieden en kruidenrijke zones kan een perceel financieel nog redelijk uit. Toch blijft het zoeken naar de juiste verhouding tussen natuur en productie. “De vergoeding is goed, maar de marktprijzen voor voer zijn flink gestegen. Als je minder efficiënt wordt door natuurbeheer, moet daar ook een reële compensatie tegenover staan,” aldus René.

Op dit moment bestaat het bedrijf uit 3,5 hectare kruidenrijk grasland, naast 37 hectare gangbaar raaigras. Het kruidenrijke hooi wordt verkocht aan een paardenboer, want de koeien krijgen vooral voedzamer gras. “Het gaat erom dat het hele systeem klopt. Voor de koe is structuur belangrijk, maar ze moet wel genoeg binnenkrijgen.”

Minder input, meer balans

Het beheer van kruidenrijk grasland vraagt om een andere aanpak: minimale bemesting, uitsluitend ruige mest, en maaien op een rustiger ritme. “Je mist een paar snedes, maar de eerste snede levert al genoeg op,” zegt René. “We halen er ruim 6 ton vanaf. Dat is voldoende.”

Het grootste aandachtspunt? De kruiden in stand houden. “Zonder een goede pH en het juiste bemestingsniveau verdwijnen ze vanzelf. Het is dus een traject van jaren. Je moet geduld hebben en blijven sturen op bodemkwaliteit.”

Kleine stappen, grote impact

Voor René is het kruidenrijk grasland niet alleen een kwestie van landbouw, maar ook van verantwoordelijkheid. Opgegroeid met weidevogels, voelt hij zich verbonden met het landschap en de biodiversiteit. Zijn advies aan collega-boeren is helder: “Begin pas met kruiden zaaien als je bodem er klaar voor is. Anders is het weggegooid geld. En kijk wat er bij jouw bedrijf past. Je hoeft niet alles om te gooien, maar 10 tot 15 procent kruidenrijk grasland is vaak prima inpasbaar.”