De mest van vee­houder Koen

Tussen de Kromme Rijn en het Amsterdam-Rijnkanaal liggen de bedrijven van de drie agrariërs dicht bij elkaar. Je zou ze buren van elkaar kunnen noemen. Als ondernemer hebben ze iets gemeen: een groen hart en een liefde voor biodiversiteitsherstel. Zo plaatsen fruittelers Toon en Mark al in 2005 extra heggen tussen de percelen en in 2018 opent Toon Vernooij op zijn bedrijf het Bijenjaar. Veehouder Koen van Rijn bewerkt zijn mest door de toevoeging van stro en kalk en het toevoegen van Kopros. Dit maakt dat er voor zijn eigen bemesting en voor de bemesting bij anderen minder ammoniak wordt uitgestoten en dat hij minder kunstmest hoeft te gebruiken. 

Hoe het allemaal begon…

In 2018 zijn enkele lokale fruittelers en veehouders gestart met een samenwerking op het gebied van de levering van dierlijke mest voor de fruitgaarden. Fruitteler Cornelis Uijtewaal ging in eerste instantie in gesprek met Eric Hees van CLM Onderzoek & Advies over een mogelijke samenwerking op het gebied van leveren van mest uit de regio. CLM startte een project en peilde de interesse bij andere veehouders en fruittelers in de Kromme Rijnstreek. De samenwerking sloeg aan, en al snel leverden meerdere veehouders de mest aan 20 nabijgelegen fruitteeltbedrijven. 

Dit resulteerde in het maken van decentrale afspraken, ook over de kostenverdeling. Door deze 1-op-1 samenwerking konden de ondernemers sneller overschakelen naar een biologische oplossing. 

Relaties en samenwerken is belangrijk

Koen van Rijn is melkveehouder met 100 melkkoeien en 70 stuks jongvee en hij heeft zo’n 50 hectare grond. Het liefst wil hij zijn mestoverschot dichtbij uitleveren en zo min mogelijk samenwerken met mesttransportbedrijven. Dit levert hem onder andere een besparing op van transportkosten, die hij anders zou hebben voor de afvoer van mestoverschot. “Maar voor mij is deze besparing een leuke bijkomstigheid. Ik vind zelf de relaties en het samenwerken belangrijker. Want zo kan ik ieder jaar weer rekenen op de bedrijven waar ik mee samenwerk.” Koen is dan ook supertrots op de data van zijn leveringen die hij zijn afnemers kan laten zien. Deze cijfers zorgen er mede voor dat zijn buurtgenoten graag samenwerken met hem. 

Het bodemleven blijft in stand

Fruitteler Toon Vernooij heeft zijn fruitteeltbedrijf inmiddels al sinds 1982 en draagt het over niet al te lange tijd volledig over aan zijn kinderen. Hij heeft zo’n 25 hectare grond waarop hij appels en peren teelt. Hij levert in veel gevallen rechtstreeks aan zijn afnemers. De afgelopen decennia heeft hij gezien dat de factor arbeid steeds duurder is geworden. Gelukkig kan hij nog steeds goed personeel vinden. Hij vindt deze ook goed onder schoolverlaters en werkt naar volle tevredenheid met enkele Oekraïners samen, die bij hem in dienst zijn.  

Toon benadrukt dat hij veel liever de dikke fractie en of drijfmest van zijn dorpsgenoot Koen van Rijn ontvangt, dan dat hij centraal inkoopt. “Nu weet ik tenminste zeker dat het goed is.” Omdat zijn dikke fractie en drijfmest van een vaste leverancier komt, van zijn buurman, weet hij dat de kwaliteit heel constant is. “Lokale producten en een goede leveringszekerheid, wat wil je nog meer?” Toon krijgt dikke fractie geleverd en weet zo dat zijn bodemleven in stand blijft. Ook zorgt de mest in winterperiodes voor afdekking tegen vorst. De samenwerking met Koen van Rijn levert hem een kleine besparing op, maar hij vindt het belangrijker dat hij goede kwaliteit mest geleverd krijgt.

Toon benadrukt dat hij veel liever de dikke fractie en of drijfmest van zijn dorpsgenoot Koen van Rijn ontvangt, dan dat hij centraal inkoopt. “Nu weet ik tenminste zeker dat het goed is.” Omdat zijn dikke fractie en drijfmest van een vaste leverancier komt, van zijn buurman, weet hij dat de kwaliteit heel constant is. “Lokale producten en een goede leveringszekerheid, wat wil je nog meer?” Toon krijgt dikke fractie geleverd en weet zo dat zijn bodemleven in stand blijft. Ook zorgt de mest in winterperiodes voor afdekking tegen vorst. De samenwerking met Koen van Rijn levert hem een kleine besparing op, maar hij vindt het belangrijker dat hij goede kwaliteit mest geleverd krijgt.

Zijn buurman, de jonge fruitteler Mark Vernooij, is eveneens te spreken over de leveringen van zijn buurtgenoot Koen. Mark runt het bedrijf met vader Jos en teelt 10 hectare peren en 16 hectare appels waaronder Elstar, Tessa, Kanzi en Bloss. Zijn opa is met het bedrijf gestart en inmiddels is Mark de derde generatie. Het bedrijf heeft zich inmiddels doorontwikkeld. “Ik ben gestopt met Jonagold appels en heb nieuwe andere soorten toegevoegd, onder andere schurftresistente rassen. Ik heb 25 personen in de pluk en ik wil mijn teelten optimaal laten presteren. Een paar jaar geleden ben ik met een kleine test begonnen in de bemesting van grasbanen en was al snel verkocht.”

Mark was ook blij met de samenwerking met melkveehouder Koen toen in corona-tijd de tarieven voor kunstmest met een factor 3  gestegen waren. Momenteel gebruikt hij voor de bemesting van zijn fruitbomen 50% kunstmest en 50% de organische drijfmest van Koen. Toen de mestmarkt behoorlijk verhit was, leverde deze samenwerking hem eveneens een kleine besparing van kosten op. Daarnaast is Mark druk bezig met het verhogen van het organische stofgehalte in de grond. Dit zorgt voor een beter bodemleven en houdt beter vocht vast in de grond.

Schone mest van constante kwaliteit

Naar de toekomst kijkend, ziet fruitteler Toon de producent en de afnemer van mest naast elkaar staan, ze hebben vertrouwen in elkaar en gebruiken schone mest van constante kwaliteit.

Veehouder Koen hoopt dat de huidige samenwerkingen intact blijven. Hij wil die samenwerkingen behouden waarin hij met de ander afstemming heeft op welke momenten hij mest geleverd en uitgereden wil hebben. Koen wil transparant zijn over hoe hij zijn bedrijf leidt, zodat ook zijn afnemers weten dat ze goede mest ontvangen. Deze openheid laat hij onder ander zien in het delen van zijn mestanalyseresultaten met zijn afnemers. “Ik weet niet zeker of het gebruik van drijfmest gehandhaafd blijft. Misschien moet ik in de toekomst meer vaste mest gaan afzetten. Om de vraag van fruittelers blijvend te kunnen voorzien, moet de dierlijke mest nog een kwaliteitsverbetering doormaken.”

Fruitteler Mark Vernooij realiseert zich dat deze samenwerking kan blijven bestaan door mestoverschotten van zijn buurman: zonder mestoverschotten in de veehouderij, is er voor de fruittelers geen mest beschikbaar. Hij hoopt dat de overheid een wat actiever beleid opstelt om deze samenwerkingen in de regio te bevorderen. De openheid van melkveehouder Koen van Rijn over de kwaliteit van zijn leveringen is waardevol.  “Ten onrechte wordt mest tegenwoordig gezien als een afvalproduct. Laten we wat leren van de houding zoals deze in de Middeleeuwen ook gehanteerd werd en mest weer gaan zien als een grondstof voor boeren!”